ره نمای طریق

ره نمای طریق

در محلۀ حمام گلشن و در نزدیکی حوزۀ علمیۀ مرحوم آیت‌الله مجتهدی تهرانی، عالمی زندگی می‌کند که در سال‌های اخیر، پس از درگذشت علمایی چون آیت‌الله حق شناس، علامه عسکری و آیت‌الله مجتبی تهرانی، آیت‌الله خوشوقت، آیت‌الله پهلوانی و آیت‌الله ضیاءآبادی نامش بیش از پیش شهرت یافته ‌است و محل رجوع مؤمنین تهران است. ایشان شب‌های جمعه و ایام محرم در مسجد امام جلسات وعظ دارند و شب‌های قدر نیز مراسم احیاء ایشان با حضور گستردۀ مردم همراه است.

آیت‌الله جاودان، متولد ۱۳۲۴ هجری شمسی، نوۀ مرحوم شیخ مرتضی زاهد از علمای سابق شهر تهران است که عمری با زهد و تقوا زندگی کرد. محل سکونت ایشان هم‌اکنون طبقۀ فوقانی حسینیه‌ای است که قبلاً خانۀ مرحوم شیخ مرتضی بوده و اکنون هم آن حسینیه بنام همان مرحوم است.

استاد جاودان در فقه از محضر اساتیدی چون آقایان مجتبی تهرانی و محمد تقی شریعتمدار و در فلسفه از محضر آیت‌الله مصطفوی و شیخ مهدی حائری یزدی بهره برده‌است و به گفتۀ خودشان، تمام عمرشان جز سالی که به بیماری سپری شد، مشغول درس و مباحثه بوده‌اند. اما اساتید اصلی ایشان که آقای جاودان به شاگردی آنان مشهور است، یکی مرحوم آیت‌الله حق‌شناس بود که علاوه بر درس اصول فقه، از ایشان اخلاق و معنویت آموخت و یکی مرحوم علامه سید مرتضی عسکری بود که در مباحث اعتقادی و نیز تاریخ اسلام از ایشان فراوان استفاده کرد.

سال ۱۳۸۷ بود که پایگاه اطلاع‌رسانی ایشان توسط دوستان و ارادتمندانشان راه‌اندازی شد و بخشی در سایت برای پرسش‌ از معظم‌له در سایت قرار داده شد و از همان زمان سؤالات متعددی از ایشان در مورد مسائل مختلف پرسیده شد. ایشان هم با حوصله و دقت پاسخ سؤالات را می‌دادند و در سایت هم منتشر می‌شد. مؤسسۀ ایمان ماندگار که یکی از وظایفش نشر آثار استاد جاودان است، تصمیم گرفت که این سوالات را گلچین و در قالب یک کتاب عرضه نماید.

متن کتاب «ره نمای طریق؛ پرسش‌هایی برای زندگی بهتر از محضر استاد محمدعلی جاودان»، تماماً پرسش‌های مردم و پاسخ‌های آیت‌الله جاودان است که موضوع‌بندی شده‌است. در پاورقی هم سعی شده تا تمام پاسخ‌های معظم‌له مستند به آیات و احادیث شود. همچنین اگر استاد در مطلبی به کتابی ارجاع دادند، مشخصات کتاب در پاورقی ذکر شده و اگر مثلاً به دعا یا عمل خاصی در مفاتیح ارجاع دادند، در پاورقی آن عمل به‌صورت مشروح آمده تا خواننده برای استفاده از کتاب، راحت‌تر باشد. ضمناً در پاورقی علاوه بر آیات و احادیث، ترجمۀ آن‌ها هم آمده‌است.

کتاب، مشتمل بر 580 سوال و در ۱۲ بخش است و تقریباً تمام موضوعاتی که باید از یک عالم دینیِ آگاه به مسائل اجتماعی پرسیده شود، در کتاب گنجانده شده‌است:

• پرسش‌های اخلاقی: آثار واجبات و محرمات، کیفیت مستحبات و مسائل متفرقۀ اخلاقی

• پرسش‌های عبادی: نماز، نماز شب، زیارت عاشورا (دستور خاصی که از آقای حق‌شناس برای زیارت عاشورا رسیده‌است)، ذکر و مسائل مربوط به زیارت ائمه و امامزادگان

• مشاوره‌های تحصیلی برای طلاب و دانشجویان

• مشاوره‌های مطالعاتی در حوزۀ دین، تاریخ معاصر و مطالعات متفرقه

• پرسش‌های اعتقادی نظیر توحید، نبوت، اهل بیت، ولایت فقیه و قیامت

• پرسش‌های قرآنی و پاسخ به برخی شبهات قرآنی

• پرسش‌های تاریخی خصوصاً پیرامون صدر اسلام

• مشاوره‌های ازدواج: ارتباط‌های قبل از ازدواج، مشاوره‌های مربوط به خواهران، مشاوره‌های مربوط به برادران، ازدواج موقت و مسائل متفرقه پیرامون ازدواج

• مسائل خانواده از جمله ارتباط بین زوجین و ارتباط بین اعضای خانواده

• پرسش‌های روایی

• مسائل فرهنگی و توصیه‌های استاد در امور مادی و معنوی

شاید بتوان گفت که کتاب «ره نمای طریق» آینه‌ای تمام‌نما از اندیشه‌ها و اعتقادات آیت‌الله جاودان است و احتمالاً به همین دلیل است که در آغاز کتاب، قبل از پرسش‌ها و پاسخ‌ها، زندگی‌نامۀ معظم‌له به قلم خودشان آمده‌است. امام سجاد علیه‌السلام در حدیثی شریف فرمودند: «هر کس عالم و حکیمی نداشته باشد که او را ارشاد کند هلاک می‌شود.» اگر کسی آقای جاودان را واقعاً مرشدی خبیر و با تقوا بداند، با خواندن این کتاب، می‌تواند بفهمد که راه پیشنهادی استاد جاودان برای داشتن یک زندگی خوب و نیز سلوک معنوی چیست.

ایشان به تبع استادشان مرحوم حق‌شناس و سایر اساتید اخلاق به نماز اهمیت خیلی زیادی می‌دهند و تأکید می‌کنند که نماز باید صحیح و اول وقت خوانده شود. در مورد مسائل و مشکلاتی هم که از ایشان سوال می‌شود، نوعاً یک جواب مشترک در میان پاسخ‌ها یافت می‌شود: نماز صحیح و اول وقت، توسل به امام زمان علیه‌السلام و استغفار و توبه.

همچنین ایشان به تقوا و پاکی از هر گناه، اهتمام ویژه‌ای دارند و در پاسخ‌هایشان این مسئله به‌خوبی دیده می‌شود. راه حلی که استاد برای مسائل مختلف ارائه می‌دهد باید از جوانب مختلف سنجیده شود که مبادا با کار خلاف شرعی همراه شود.

اگر کسی از ایشان برای حاجت مهمی راهنمایی بخواهد، استاد، فرد حاجتمند را توصیه به چلۀ زیارت عاشورا با دستور آیت‌الله‌ حق‌شناس می‌کنند.

در مسائل مربوط به تاریخ اسلام و معارف اسلامی، شیوۀ ایشان مشابه علامه عسکری است. تحلیل موشکافانۀ تاریخ و احتجاج به کتاب‌های معتبر اهل سنت، برای اثبات مدعاهای شیعه، در نهایت انصاف و احترام به مقدسات اهل سنت. در همین زمینه خودشان در زندگی‌نامۀ خود که در ابتدای کتاب هم آمده، می‌نویسند: «اسلام و تشیعی را که ایشان (علامه عسکری) می شناخت و درس می‌داد، اسلام و تشیعی کاملاً معقول بود و همه چیزش بر پایۀ دلیلِ استوار قرار داشت و قابل عرضۀ در عالم بود و در آن، نه جشن نُهم ربیع بود، و نه قمه‌زنی جزء اصول دین قرار داشت و من همیشه از این نعمت شکرگزار هستم. تا آخر عمر مبارک علامه همیشه با ایشان همراه بودم.»

در مسائل مربوط به روانشناسی، ایشان به دکتر گلزاری ارجاع می‌دهند و در مسائل مربوط به تاریخ مشروطه، کتب مرحوم ابوالحسنی منذر را معرفی می‌کنند.

در سیاست و فلسفه، معظم‌له ارادات زیادی به علامه مصباح یزدی دارند و همواره از ایشان تجلیل می‌کنند. آیت‌الله جاودان یک عالم انقلابی است و ضمن دفاع از اصل ولایت فقیه، دیگران را سفارش به تبعیت از رهبری و همچنین دعا برای سلامتشان می‌کند.

فازغ از مسائل محتوایی، کتاب، نمایه‌های مفیدی هم دارد. نمایۀ آیات، نمایۀ اعلام و نمایۀ کتاب‌ها، نمایه‌هایی هستند که در انتهای کتاب آمده‌است و کار پژوهش‌گر را آسان می‌کند.

آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی، پس از مطالعۀ این کتاب، مردادماه سال 1397 تقریظی بر آن مرقوم کردند:

«بخش عمده‌ای از کتاب مطالعه شد، مطالب سودمند بسیاری در آن هست که برای جوانان دانستن آن لازم یا راه‌گشا است. خداوند به همه‌ی آن‌ها توفیق دهد و مؤلف محترم را محفوظ بدارد بمنّه و کرمه»

همچنین حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدباقر تحریری در سال 96 دیداری با آیت‌الله خامنه‌ای داشتند که معظم‌له در این دیدار به آیت‌الله جاودان و کتاب «ره نمای طریق» اشاره کردند. روایت آقای تحریری از این دیدار به شرح زیر است:

«رهبر انقلاب از اینکه مسائل معنوی و تربیتی به‌نوعی در جامعه پخش می‌شود اظهار خوشحالی کردند؛ از جمله حاج آقای جاودان را مطرح کردند که بحمدالله جوانان با ایشان مرتبط هستند. سپس از این کتاب ایشان تعریف کردند و فرمودند «به‌عنوان مثال کتابی که سؤال و جواب دارد باید زیاد شود. من این کتاب را مطالعه کردم؛ کتاب خوبی است و باید امثال این کتاب در جامعه زیاد بشود.» مقداری به این صورت از این کتاب تعریف کردند و اجمالاً از بابت ارتباطی که حاج آقای جاودان با جوانان دارند و جوانان را جذب کرده‌اند، بسیار خوشحال بودند. نظر ایشان این بود که این مسئلۀ معنویت باید در جامعه زیاد باشد و مخصوصاً در بین طلاب عزیز باید این‌چنین باشد.»